Natuureducatie en budgettaire problematiek
Bij de bedreigingen voor natuur in Nederland horen niet alleen problemen zoals stikstofdepositie, bestrijdingsmiddelen, ontwatering en uitbreiding van bebouwing. Er is naast deze fysieke factoren een sociale factor van even groot gewicht: de verbondenheid van kinderen met natuur. Die verbondenheid is wezenlijk voor de toekomst van natuurbescherming en trouwens ook voor de ontwikkeling van kinderen zelf.
Deze verbondenheid staat onder druk. We weten uit onderzoek dat contact met natuur op jonge leeftijd grote invloed heeft op onze omgang met natuur als volwassene. Vooral direct, lijfelijk contact – liefst in een vrije, speelse situatie – draagt bij. Al tientallen jaren nemen de mogelijkheden voor dat contact af, door verstedelijking, voorzichtigheid van ouders en de steeds grotere zuigkracht van beeldschermen en sociale media.
Gelukkig wordt dit probleem onderkend. Er zijn tal van initiatieven voor kinderen: eco-scholen, groene schoolpleinen, activiteiten op natuur- en duurzaamheidscentra, natuurspeelplekken, programma’s zoals het Bewaarde Land en Natuurwijs, en zo voort. Maar zoals de dragers van deze initiatieven zullen beamen, ze vragen veel inspanning en overtuigingskracht en ondanks alle verbale steun zijn ze bij bezuinigingen een gemakkelijk doelwit.
Een bizar voorbeeld is de wegbezuiniging van natuureducatie als onderdeel van de voorgenomen bezuiniging op de rijksbijdrage aan de nationale parken. Het gaat hier om een breed scala van educatie voor kinderen en jongeren in de belangrijkste natuurgebieden van ons land, al jarenlang verzorgd door IVN Natuureducatie. Op vragen uit de Tweede Kamer hierover antwoordde het kabinet dat het besluit om de nationale parken te korten is genomen vanwege ‘budgettaire problematiek’ op de landbouwbegroting.
Even wat cijfers: de begroting van het ministerie van LVVN omvat voor de periode 2026-2029 circa negen miljard euro. De bezuiniging op de nationale parken vertegenwoordigt een fractie daarvan: circa 24 miljoen. En het deel van dat bedrag dat gaat naar natuureducatie door IVN beslaat circa vijf miljoen euro, gemiddeld zo’n 50.000 euro per nationaal park per jaar. Dat het IVN in staat is om al die educatie te verzorgen voor zo’n beperkt bedrag kan alleen door de inzet van heel veel vrijwilligers.
In de afgelopen jaren zijn vele miljoenen geïnvesteerd in de nationale parken. Een belangrijk doel is dat burgers een beter besef krijgen van het belang van deze natuur. Natuureducatie aan kinderen is de meest effectieve manier om dit besef op lange termijn te ondersteunen. En dan hebben we het nog niet over de bijdrage van contact met natuur aan de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Alleen al aan kostenbesparing voor gezondheidszorg leveren de bestedingen aan natuureducatie een veelvoud op.
Maar het gaat niet primair om geld. Waar het om gaat, is dat we onze kernwaarden – in dit geval, de waarden van natuur – prioriteit geven boven korte-termijn economische winst. Als we dat doen, is investeren in natuureducatie een vanzelfsprekende keuze.
KRIS VAN KOPPEN
