Natuurdoelen
Ooit zat ik in een beleidsdiscussie over het toekennen van een groot bedrag voor natuuronderzoek. De discussie kabbelde voort totdat iemand de vraag stelde: “Wanneer is het natuurbeleid klaar? Wanneer zullen alle doelen gerealiseerd zijn? Wat zijn die doelen eigenlijk, concreet verwoord?”
Voor de meeste aanwezigen was dit een ongemakkelijke vraag. Voor hen was het antwoord evident, maar lastig te formuleren. Nu was de vragensteller gepokt en gemazeld in het grijze milieubeleid. Hij redeneerde vanuit doelen in termen van percentages CO2-reductie. De meeste deelnemers in dat overleg waren wel gewend aan hard onderhandelen over middelen voor natuurbeleid, maar in het formuleren van einddoelen waren ze wat minder bedreven. ‘Bending the curve’ werd in die discussie de term waar iedereen het wel over eens was.
‘Bending the curve’ staat ook centraal in het eerste artikel in dit nummer van Landschap. Het gaat over de vraag of dit haalbaar is met de huidige beleidsinzet. De auteurs verdedigen de stelling dat er veel meer nodig is, met fundamentele veranderingen in onze wijze van produceren. Dat het wel degelijk mogelijk is om concrete doelen te formuleren én te halen voor specifieke gebieden laat het artikel over waterwinning in de duinen zien. Maar in het artikel over duinmossen blijkt ook hoe lastig het concretiseren ervan in indicatorsoorten kan zijn.
Een andere manier om beleid voor natuur of klimaat in te vullen is uitgaan van de dynamiek van natuurlijke processen. Hiervoor wordt in het laatste essay van dit nummer een nieuwe benadering gepresenteerd. Deze richt zich meer op voorwaarden (gunstige staat van instandhouding?) dan op concrete natuurdoelen.
De vraag is wel of discussies over het soort doelen en de formulering ervan nog wel zinnig zijn in een tijd waarin zelfs een afgezwakte natuurherstelwet niet in stemming wordt gebracht in het Europese Parlement. Maar toch, het blijft belangrijk om bij alle discussies over middelen de uiteindelijke doelen niet uit het oog te verliezen. De filosoof Kant parafraserend: gebruik de natuur nooit louter als middel maar altijd ook als doel.
WIM DE HAAS, HOOFDREDACTEUR
