Is verder ook beter?
Er staan weer verkiezingen voor de deur. Het tijdschrift Landschap zal geen stemadvies geven, maar ik hoop dat u op een partij stemt die klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en landschapskwaliteit niet alleen belangrijk vindt, maar vooral ook urgent.
Grote crises vragen om langetermijnvisies. Dat spreekt voor zich. Die visies worden deels gebaseerd op voorspellingen. Maar er valt me een vreemd verschijnsel op. Het lijkt of de voorspellingshorizon een argument op zich aan het worden is. Verder vooruit is per definitie beter, is dan de veronderstelling. Toch moet daar ergens een grens aan zitten, want hoe verder we kijken hoe groter de onzekerheden. Tot we zo ver weg zijn dat de bandbreedte oneindig groot is geworden – wat van systeem tot systeem zal verschillen. Laten we open blijven staan voor de verrassingen die de geschiedenis altijd heeft voortgebracht. Dit vraagt om adaptieve planning en beleid.
Overigens, terugkijkend treedt hetzelfde verschijnsel op. Dat komt naar voren in het concept shifting base line. De natuur die wij hoog waarderen is de natuur van onze jeugd, maar de natuur van onze grootmoeders kennen we alleen uit verhalen. En de nog oudere natuur alleen uit onderzoek. Maar verder terugkijken lijkt een groter verlangen op te roepen. Verlangen is prima, maar is het ook een argument? Of moeten we ons ergens anders op beroepen?
Laat ver vooruitkijken of ver terugkijken in ieder geval de handelingsruimte voor verrassingen niet beperken. Want ‘think global’ is prima, maar ‘act local’ blijft essentieel, om met de klassieke eco-planoloog Patrick Geddes te spreken. Zelfs grote projecten als Ruimte voor de Rivier zijn juist daar geslaagd waar ze zich hebben weten te verbinden met lokale opgaven. Laten we niet alleen wetenschappelijk vooruitkijken of terugkijken – hoe belangrijk ook – om onze visie te bepalen, maar ook uitgaan van waardeoordelen over wat we echt belangrijk, goed en mooi vinden. En daarover het gesprek aangaan.
WIM DE HAAS, HOOFDREDACTEUR
